Blog de Josu Erkoreka

Harrigarria da, benetan, horretara ohituta ez dagoenarentzat, iparamerikarrek euren sinesmenaren eta fede esperientziaren inguruko aitorpen pertsonalak egiteko daukaten erraztasuna. Egunokaz, hainbat kontakizun entzun dugu fedearen argia eguneroko bizitzara eramatearen haritik. Zintzotasunez, sakon-sakonetik eta zabal-zabalik adierazitako kontakizunak kasurik gehienetan. Horrela ematen du behinik behin. Euren kulturan ez da arraroa, lagun artean daudenean, batak besteari horrelako adierazpenak egitea. Bazkaldu aurrean otoitz egiten dute. Batzarra hasi aurretik ere bai. Banaka zein taldeka, berdin da. Ezkutuan gorde barik. Gauzarik normalena izango balitz bezala.

Roosevelt presidente ohiaren omenezko memorialean

National Prayer Breakfast delako ekitaldian ugari izaten dira fede aitorpen publikoak. Aurtengo saioan, Obamak berak ere, sinesmenaren aitorpen perstsonala egin zuen. Ez zuen diskurtso politikoa egin, sinesmenetik egituratutako gogoeta pertsonala baino.  Azken bi urteak -Etxe zurira sartu zenez geroztiko urteak, alegia- sinesmenean sakontzeko balio izan diotela aitortu zuen: “Let mi tell you these two years, they have deepened my faith”. Presidente izateak, otoitz egiteko gogoa eta behar izana areagotu diola adierazi zuen, presidentziak berak horretara bultzatu duelako: “presidency is a funny way of marking a person feel the need to pray”. Hain dira handiak gizartearen eta ekonomiaren erronkak, ezinbestekoa bilakato omen zaio otoitza, erronka horiei guztiei oreka galdu gabe erantzuteko. Amerikar askok, musulmana dela pentsatzen du. Horrela erakusten dute behintzat azken aldian egindako inkestak. Obamak, ordea, juxtu kontrakoa aldarrikatu zuen Washington-eko aurtengo Gosarian. Gaztetan, Chicago-n, “I came to konw Jesus Christ for myself and embrace him as my Lord and savior”. Hemen, gure artean, ulertezina litzateke presidente batek bere burua era horretara agertzea. Estatu Batuetan, ordea, gauza normaltzat hartzen da. Gehiago ala gutxiago, izan diren presidente guztiek daukate euren biografian aipatuak bezalako hitzak.

Eztabaida politikoan otoitzak joka dezakeen papera ere aipatu zuen aipatu Estatu Batuetako presidenteak. Ekitaldian parte hartzen zegoen Tom Coburn senatari kontserbatzaile errepublikarrarekin dituen eztabaidak aipatu zituen horren adibide gisa. Politika kontuetan mutur banatan daude Obama eta Coburn. Baina hori gora behera, sarri elkartzen dira batera otoitz egiteko: “He rarely agrees with the president on policy” azpimarratu zuen. Baina diferentzia horiek ez omen dira oztopoa, aldian behin, biak batera otoitz egiteko eta otoitzaren bitartez sinesmen komuna aitortzeko. Eta komikotasun puntu batez, gehitu zuen: “And I keep praying that God will show him the Light and he will vote with me once in a while”. Eta norbaitek zalantzarik bazeukan ere honako esaldi honekin borobildu zuen aipamena, jendearen barrea sortaraziz: “It´s going to happen, Tom. A ray of light is going to bearn down”.

Hauek bezalako aitorpenak noiz nahi eta non nahi agertzen dira Estatu Batuetako bizitza publikoan. Aste honetan jasotako adibide batzuk aipatuko ditut. Hiriburura heldu baino ez, Washington Hispanic izenburuko aldizkaria jaso nuen. Dohaneko aldizkaria da. Kaleko buzoietan aurkitzen diren horietakoa. Urtarrilaren 28ko alean, En dos columnas izenburuko atalean, José Eugenio Hoyos izeneko apaizak sinatzen duen artikuloa dator. Izenburu kuriosoa dauka: Jesús: el rockero, bachatero y salsero. Musika egokitzailea omen da aipatzen duen Jesús hori. Bere lagun mina. Kolonbiarra. Erlijio-kantak musika modernoaren egituretara egokitzen jardun duen gizon musikazalea. Eta gure apaizak ondo baino hobeto deritxo jardun horri: “Sin faltarle el respeto a nuestra liturgia, en muchas misas juveniles, los jóvenes, los niños y los adultos disfrutan de esta nueva modalidad cuyo fin es rendirle musical y modernamente un homenaje a Cristo. Muchos jóvenes se identifican con la música moderna y si dentro de esa música le agregamos mensajes cristianos y anunciamos en ellas la Buena Nueva de Jesús para atraer los jóvenes a la Iglesia, entonces que suene la misa cristiana con sabor a Rock, a vallenato, a cumbia, y a bachata”. Baina Jesús horren ondoan, beste Jesús bat ere badago. Ebanjelioetakoa. Jainkoaren semea. Kristau mezua munduan zabaldu zuena. Hori ere laguna du Hoyos apaizak: “mi otro amigo Jesús, el Hijo de Dios, mi jefe en el ministerio sacerdotal”. Eta, jakina, Jesus biak lotzen ditu eginkizun berdinean: “Si tú tocas un instrumento, sea cual sea, que sirva para glorificar a Dios Padre y Espíritu Santo. Pues estamos Bendecidos, Encendidos y en Victoria. Escucha en tu iPod a Cristo, que con su mensaje de amor camina sobre las rocas de la vida”. Hispano asko dago Washington-en. Horientzat argitaratzen da aipatutako aldizkaria. Baina horiek ere Estatu Batuetako erlijio kulturan murgilduta daude, ikusten denez.

Dena dela, kontu hauek ez dira amerikako hispanoenak bakarrik. Gaztelaniarekin zerikusirik ez dutenen artean ere eguneroko jokabideak dira. Hona beste adibide bat. Gozariaren aurreko egunean, John Ensign senatariarekin egon ginen. Nevada-ko ordezkaria da bera. Gaztelaniaz ez daki tutik ere. Hispanoen mundutik urrun bizi da, beraz. Oso urrun. Ez, ordea, Ameriketako euskaldunen mundutik, gauza jakina baita Nevada-n euskaldun ugari bizi dela. Aurkeztu ginduzanean, Nevada-n euskaldun asko dagoela esan nion. Irrifarre zintzo batekin erantzun zidan. Bazekin, ondo jakin ere, euskal semeok bere herrian daukagun ospea eta izen ona. Nevada-n, herritarren zati garrantzitsua direla aitortu zidan. “Gizon indartsuak” zehaztu zuen eskumako eskuarekin ezkerreko besoa eta iztarrak puztuteko keinua eginez, muskulo landuak adierazi nahian. “Beno”, esan nion, “ni ere euskalduna naiz baina ez naiz horren indartsua eta puztua”. “Arrazoia duzu”, erantzun zidan. Bada, Ensign senatariak ere Ameriketako politikarien artean sinesmena nola bizi duten azaldu zigun agiri-agirian, lotsatu gabe eta ezer ezkutuan utzi gabe. Jesús ezagutzeak lotura handia eta elkar ulertzeko erraztasuna ematen ziela adierazi zigun; politika humanizatzeko bidea zela.

George Washington-en obeliskoa atzean

Horiek ez dira gure artean maiz ezagutzen ditugun elkarrizketak. Eurek, ordea, sarri aipatzen dute erlijioa, sinesmena, Jesús eta Jainkoaren izpiritua euren arteko autu eta solasaldietan. Horretan, berriz diot, beste kultura bat bizi dute. Beste unibertso mental bat. Gauza arrunta bezala ikusten dute batzar bat hasi aurretik burua makurtu, begiak itxi eta otoi egitea. Eta ez bakarrik familia edota lagun arteko batzarretan. Legebiltzarrean bertan ere normaltasun osoz egiten dituzte horrelakoak. Gure artean, irudikatu ezina da horrelako zerbait. Sasoia batean izango ziren hemen ere horrelakoak baina gaur egunean ez. Euren artean, berriz, erabat normala da egun horrela jardutea.

Afari batean, Mounzer Fatfat doktorearen ondoan suertatu nintzen. Gizon kuriosoa zen. Interesgarria oso. Sortalde erdiko gaietan aditua omen. Senior adviser USA-ko Estatu Departamentuan. Abizen barreragarria iruditu zitazaidan berea: Fatfat. Ingelesez, Lodi-lodi esatea bezala da. Bere jatorriari buruz galdetu nion. Libanoarra zen. Arabiera zuen, beraz, lehen hizkuntzatzat. Bigarren hizkuntza gisa, berriz, frantsesa zuen. Jatorrizko talde erijiosoari buruz galdetu nion ondoren, jakina baita, Libano-n, jatorrizko talde erlijiosoaren arabera daudela sailkatuta hiritar guztiak. Musulmana zen. Sunniarra, zehatzago esateko. Baina sinesmenaren oso ikuspuntu ekumenikoa zeukan. Fatfat-ek ere Jesus-i buruz hitz egin zidan. Gauza harrigarria mahomatar batean. Irudi unibertsala dela Jesus-ena defendatzen zuen. Giza balore komunak biltzen dituena. Berak, musulmana izaki, bete-betean onartzen omen zuen Jesus-en irudia irudi eredugarri gisa. “Arazoa da –esan zidan- Jesus-en irudiari abizenak jartzen zaizkionean erlijio jakin baten barruan kokatzeko asmoarekin”. Libanoarrak ere, iksuten denez, bereganatuta zeukan, neurri batean behintzat,  iparamerikarren erlijio kultura. “Nik oso-osoan onartzen dut Jesus unibertsala; ez, ordea, katolikoen Jesus edo ortodoxoen Jesus edo protestanteen Jesus. Horiek guztiak Jesus-en handitasuna murrizteko asmoarekin jarritako abizenak baitira”.

Jesus ulermen ekumenikoaren erdigunean jartzen zuen nire solaskideak. Eta hogeita hamar urtez bizi da Estatu Batuetan.

Testuinguru honetan bakarrik ulertzen da National Prayer Breakfast bezalako ekitaldia. Era guztietako pertsonak ikusten dira bertan. Pastunen etniako afganoak, euren jantzi tradizionalarekin. Afrikako emakumeak euren jantzi koloretsuekin. Apaiz ortodoxoak. Budista bat. Denetarik ikusten da otoitz ekumenikoaren itzalpean elkar ezagutu, negozioak egin eta politikaz hitz egiteko. Ekitaldi izugarria da. Interesgarria oso. Erabat aberasgarria.