Blog de Josu Erkoreka

Euskalduna izatea, parke tematiko ibiltaria izatea bezalakoa da sarritan. Ebro ibaitik beherako lurralde zabaletan maiz aurkitzen ditugu han edo hemen guri buruzko zerbait irakurri izanagatik gure izaeraren klabe guztiak ezagutzen dituztela uste dutenak. Eta behin baino gehiagotan gertatu izan zaigu gurekin topo egin eta guri geuri klaseak ematen hastea, euskaldunak zernolakoak garen, zernolako akatsak ditugun, nola pentsatzen dugun eta horrelakoak azalduz.

Barre gurea ematen du, benetan, sarritan guri buruz entzun behar izaten ditugunak entzutea. «Zuek euskaldunok, indarkeriaren ikutua daramazue erraietan»; «Zuek euskaldunok ez daukazue abstrakziorako gaitasunik, euskararen kontzeptualizazioa gauza konkretuetan gauzatzen baita»; «Zuek euskaldunok, hau, hori eta bestea…» Eta nork esan ezetz? Nork erantzun hainbat aldiz irakurri duten horrek ez duela ez oinik ez bururik?

Dena dator, hein handi batean, gure berri izateko erabiltzen dituzten iturriak, Jon Juaristi eta Fernando Savater bezalako «adituen» idazkiak izatetik. Edota euskaldunon inguruko datuak biltzeko orduan, espainiar eskumaren inguruko egunkarien laku zabaletan edatetik. Iturri horiek liburu santua izango balira bezala hartzen dituzte eta, jakina, horiek buruan izaten dituzten nahaste-borrasteak. Gure mitologia dela eta, gure sineskeriak direla eta, gure uste ustel hedatuak direla eta…

Behinola, Madrildik bilbora nentorrela, honako idazkitxo hau aurkitu nuen ABC egunkariko zuzendariari zuzenduriko gutunen atalean. Irakurtzeko modukoa da, benetan. Eta Eusko Jaurlaritzak sariren batez hornitzeko modukoa. Hain da sakona euskaldunon izaeraz eta joerez erakusten duen jakituria. Hemen duzue gutuna hitzez-hitz:

«Ni eusquera, ni euscara, batúa. La verdad es que ni los nacionalistas vascos se ponen de acuerdo en cómo se escribe ese batiburrillo artificial de idioma que están imponiendo a quien residen en las Vascongadas. No saben si llamarlo eusquera o euscara, lo cual ya dice bastante. Lo que está claro es que eso que imponen a los niños -quieran o no sus padres- y que obligan a aprender a cualquiera que opte a un empleopúblico en las Vascongadas no es vascuence, ni tan siquiera eusquera o euscara, sino batúa. Es otro de esos idiomas de nuevo cuño -aunque de regusto arcaizante- tan de moda en esta España nuestra. Y con la falsa excusa de preservar nuestro rico legado lingüístico, arrasan con las tradiciones, uniformando las hablas locales que de esta manera desaparecen. Pero aunque ese popurrí se llama batúa, jamás lo oirás llamar por su nombre. Porque no es lo mismo espetarle a un maketo «tú no eres vasco pro que no sabes hablar vascuence» que decirle «eres un mal vasco porque no sabes hablar batúa».

Esa distinción semántica es clave, pues liga sentimentalmente idioma a procedencia, a la tribu, con fines claramente etnicistas. El nacionalismo antiespañol hasta ahora ha ganado la batalla semántica, pero aun hay esperanza: llamemos a las lenguas peculiares por su nombre, llamémoslo batúa (en vez de vascuence o eusquera), digamos lemosín (en vez de catalán), gritemos bable (en vez de asturiano)»

Ez sinesteko modukoa da gauza batzuk irakurriz gero sortu daitezkeen iritzi ustelen okerra. Beldurra ematen du pentsatze hutsak zein erraz errotzen diren gizon-emakumeen artean topiko hutsal ganorabakoak! Zenbat kalte ez ote duten egingo zenbaiten arrazonamendurako gaitasunean.