Blog de Josu Erkoreka

Madalen egunekoa, oso jai berezia da bermeotarrontzat. Jai honi lotutako tradizio-multzoak, itsasoz egin ohi den ostera, Izaroren inguruko ospakizun txukuna,  Elantxobeko bisitaldia eta hango erritual kuriosoak, eguneko abestiak, aurreskuak, zabaletakoak, zantzo eta irrintziak, arratsaldeko itzulera, goiko plazako jaia… Horrek guztiak leku berezia dauka bermeotarron identitate kolektiboan.

Goizean, kontziopean, Madalen eguneko doinua entzuten

Herriko beste jai batzuk -hala nola sajuanak, sanpedroak, sanrokeak, andramariak, eta abar- beste herri batzuetan era jai dira. Ez dira Bermeon bakarrik ospatu ohi diren horietakoak. Madalenak, berriz, geure herrikoak dira, inolako zalantza barik, inguru guztiko famatuenak eta arrakastarik handiena daukatenak. Madalen jaiak eta jaiaren bitartez Maria Madalenaren beraren irudiak esangura handia dauka bermeotarrarentzat. Nire kasuan, behintzat, horrela da, argi eta garbi. Munduan zehar nabilenean, esate baterako, nire inguruan dabiltzanak harritu eginten dira Madalenaren irudiak eta beraren inguruko datu eta tradizioak nigan pizten duten interesarengatik. Israel bisitatu nuenean, oraindik oraintsu, inguruak erakusten ginduzan gida turistikoak Magdala izeneko herriaz hitz egin zigun Galileako itsasora heldu ginenean. Itsasoaren beste aldean ikusten zen Magadala zaharra egon zen lekua. Maria Madalena herri horretakoa omen zen. Jakina, Madalenaren izena entzun nuenean, argazkiak ateratzen hasi nintzen berehala. Gidak, orduan, zer dela eta -galdetu zidan- neukan horrenbeste interes Magdalaren inguruko berriak jasotzen. Eta gure herriko Madalen jaiaz hitz egin nion.

Xabier Legarreta, alkatea, teila itsasora botatzen zuen unean

Gaur Madalen eguna ospatu dugu berriro. Hori dela eta, jai giroan jaiki da Bermeo. Lehenbiziko orduetarako, andra-gizonak, heldu, gazte eta umeak, urdinez jantzita ikusten ziren han eta hemen, jaiaren usainean. Aurten, ganera, bisitari aparta izan dugu gurekin: Ibarretxe Lehendakaria. Seguru nago, Lehendakariak ez duela inoiz gaurko eguna ahaztuko. Hain izan du harrera ona, hestua eta maitekorra herriarengandik. Goizean, meza nagusira sartu garenean, txalo zaparrada izugarria jaso du. Eta gero, noiz gura eta non gura entzun ditu bere omenez botatako  zantzoak eta bermeotarren animo adierazgarriak.

Bermeotarrok, urtero legez, oiloaren azala agertu dugu, mezaren amaieran, koroan zegoen neska baten abots garbian, Madalenaren abesti zaharra abesten entzun dugunean. Inpresio handiko dardakada batek egin digu kili kili bizkar hezurretik behera, abestia bukatzerakoan, andrazkoak zortzikoari ekin diotenean: Larara, lara, larala…

Esan bezala, bermeotarrok barru-barrutik bizi ditugu madalen jaiaren inguruko tradizioak eta ohitura zaharrak.

Eta gero, jakina, itsasorako bidea hartu dugu, Izaro aurrean, Bermeoko alkateak, Xabier Legarretak, teila zaharra itsasora bota eta beste behin ere erritualeko baieztapen argia  egiteko: «Honaino heltzen dira Bermeoko itsuginak».

Aspaldiko ohiturak bazterrean uzteko joera lotsagarria gure artean zabaltzen ari den honetan, Bermeon, aurten ere, gure ohiturarik zaharrenetarikoari eta maiteenetakoari ekin diogu, indartsu eta kementsu geure sen kolektiboa ahaztutekotan ez gaudela argi erakutsiz. Ez horixe.

«Neska zaharrak joaten dira

Madalenara, Madalenara, Madalenara

Santeari eskatuten

senar on bana, senar on bana, senar on bana»